Witold Pilecki (1901-1948)

Uciekinierzy

Urodził się w Rosji, dokąd władze carskie zesłały jego rodzinę za udział w powstaniu styczniowym. Po powrocie do wskrzeszonej Polski w latach 1918-1920 służył w wojsku. Walczył z bolszewikami, w bitwie warszawskiej. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. W listopadzie 1939 roku był jednym z organizatorów Tajnej Armii Polskiej, która weszła później w skład Związku Walki Zbrojnej.

W 1940 roku, gdy Niemcy utworzyli obóz Auschwitz, zaproponował dowództwu, że dobrowolnie przedostanie się do obozu, by zbierać informacje oraz utworzyć ruch oporu. Specjalnie dał się pojmać włapance. Jako Tadeusz Serafiński został deportowany do obozu we wrześniu 1940 roku. W KL Auschwitz otrzymał numer 4859. Stworzył tam Związek Organizacji Wojskowej, opracowywał pierwsze raporty o ludobójstwie w obozie, które trafiały na Zachód.

W kwietniu 1943 roku uciekł z obozu. Był jednym z dowódców Kedywu AK. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Trafił do niemieckiej niewoli. Więziony był w stalagach Lamsdorf i Murnau. Po wyzwoleniu wstąpił do 2. Korpusu Polskiego. Na osobisty rozkaz generała Władysława Andersa przedostał się do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą dla 2. Korpusu. W maju 1947 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa ioskarżony między innymi o działalność wywiadowczą na rzecz rządu emigracyjnego. Poddawany był okrutnym torturom. „Oświęcim to była igraszka” – wyznał żonie. W sfingowanym procesie został skazany na śmierć. Wyrok wykonano 15 maja 1948 roku.

W 1990 roku wyrok na rotmistrza Pileckiego został anulowany. W 2006 roku prezydent Lech Kaczyński przyznał Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego.

Edward Ciesielski (1922 – 1962)

Uciekinierzy

Po klęsce wrześniowej brał udział w spontanicznej konspiracji młodzieżowej w powiecie iłżeckim – powielał i kolportował gazetki, stenografował nasłuchy radiowe. W styczniu 1941 roku aresztowany przez gestapo i po brutalnym śledztwie w kwietniu tegoż roku trafił do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 12969. Zaprzysiężony jako członek założonego przez Witolda Pileckiego Związku Organizacji Wojskowej. Pracował w stolarni i szpitalu. W kwietniu 1943 roku uciekł z obozu. Włączył się w działalność Armii Krajowej w powiecie bocheńskim, walczył w Powstaniu Warszawskim, gdzie został ciężko ranny. Zoperowany w powstańczym szpitalu, po kapitulacji uciekł z transportu jeńców. Dotarł na rodzinną Kielecczyznę. W partyzantce (Bataliony Chłopskie) doczekał końca wojny. Prześladowany przez komunistyczne władze, skazany na karę śmierci, przesiedział wiele lat w stalinowskich więzieniach. Po wyjściu na wolność, w  1956 roku napisał wspomnienia z czasów okupacji, które ukazały się nakładem Wydawnictwa Literackiego w 1968 roku.

Jan Redzej (1910 – 1944)

Uciekinierzy

Pochodził z Wiszniowa. Przed wojną był nauczycielem, oficerem rezerwy. Po zajęciu terytoriów Polski przez Niemców i Sowietów włączył się w prace konspiracyjne. Do KL Auschwitz trafił pod fałszywym nazwiskiej Jan Retko i został oznaczony numerem 5430. Pracował m.in. w magazynie żywnościowym przy kuchni obozowej. W kwietniu 1943 roku uciekł z obozu. Włączył się w działalność Armii Krajowej w powiecie bocheńskim, walczył w Powstaniu Warszawskim, gdzie 5 sierpnia 1943 roku zginął na skutek odniesionych ran.